آشنایی با میدان امیر چخماق یزد

امیر اعظم جلال الدین چخماق شامی از امرا و سرداران عهد تیموری و حاکم یزد در خارج حصار شهر در محله ی دهوک با همدستی همسرش ستی فاطمه خاتون مسجد جمعه خانقاه کاروانسرا حمام آب انبار قناد خانه بازار و چاه آب احداث کرد که هم اکنون این مجموعه به تکیه و بازار کوچیک آب انبار و مسجد خلاصه می شود.

تکیه امیر چخماق

این بنای عظیم یکی از مشخصه های شهر تاریخی یزد به شمار می رود. هر چند این بنا از آثار امیر چخماق نیست به تکیه ی میر چخماق شهرت دارد.  تکیه امیر چخماق  این بنا دارای تزئینات کاشی کاری ، کتیبه نگاری  و کاربندی است و میدان امیر چخماق یکی از معروف ترین جاهای گردشگری یزد و از میدان های تاریخی کشور به شمار می رود که در بافت قدیمی این شهر همچون نگینی میدرخشد .

بازار حاج قنبر

در شرق میدان امیر چخماق بازاری بنام حاج قنبر وجود دارد که این بنا از بناهاب نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی است که بعدها بر سر این بازار بنای زیبا و بلندی با اسلوب بناهایی که در تکایای یزد دیده میشود ساخته شده است . تکیه ی امیر چخماق در میانه دارای سردر است. این میدان که  جاذبه های متعددی از بازارتا تکیه و مسجد در خود جای داده است گزینه ای عالی برای گردشگری محسوب میشود که چشم انداز بسیار زیبایی را پیش روی شما قرار میدهد .

جذاب ترین بخش این میدان بنای سه طبقه تکیه آن است که بیش از هر جاذبه دیگری چشم گردشگران را به خود خیره می کند .میدان امیرچخماق یا امیر چخماق از شاخص ترین جاهای دیدنی یزد محسوب می شود که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده . در تکیه امیر چخماق یک نخل قرار دارد که معروف است به نخل امام حسین که  قدیمی ترین  پیکر چوبی بحساب میاد که قدمت آن را به 1229 هجری قمری یا 1993 هجری شمسی در دوره اوایل برمیگردد. که پیشینه ارادت مردم ایران و یزدیها را به امام حسین (ع) را نشان می دهد.این غول پیکر چوبی با ارتفاع 5/8 متر و وزنی بیش از ده تن در نخل یزد این حسیسنه قرار دارد.

مجموعه امیر چخماق یزد متشکل از دو آب انبار، حسینیه ، مسجد ، کاروانسرا ، بازار و کوچه حمام و یک حوض بزرگ در مرکز میدان است و وقتی قدم در هرکدام از این زیبایی می گذارید بخشی از تاریخ را تجربه میکنید که درمجموعه حسینیه امیرچخماق و تکیه ورودی که مناره های رفیعی بالای آن خود نمایی میکند را نظاره گر خواهید بود .

در هر طرف بنا چهار غرفه در سه طبقه بنا شده است که در قسمت شاه نشین پادشاهان جهت دیدن مراسمات و خصوصا نخل گردانی محرم استفاده می شد و در گوشواره ها و اطراف حسینیه زنان و کودکان به تماشای مراسم می نشستند .

آب انبار حاجی قنبر

آب انبار حاجی قنبرکه در روبروی مسجد بنای ستی فاطمه آب انبار 5 بادگیری یزد که بادگیر هایش به شکل هشت ضلعی هستند می باشد و به دستور ستی فاطمه همسر امیر جلال الدین چخماق ساخته شده است .در زیر تکیه امیر چخماق آب انبار دیگری قرار دارد که به آب انبار حاجی قنبر معروف است .

که به دستور نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی حاکم یزد در دوره جهانشاه قره قونلو ساخته شده است و از ناب ترین و خاص ترین آب انبار های ایران می باشد به این دلیل که کل آب انبار حتی گنبد آن نیز در زیر زمین قرار دارد و بادگیرهای آن در پی های دیوار بازار حاجی قنبر جای گذاری شده است .این آب انبار 50پله دارد و خزینه آب انبار به قطر 9 متر در عمق 14 متری زمین قرار دارد .مجموعه امیر چخماق از شاخص ترین مجموعه های ایران  می باشد که در شهر جهانی یزد قرار دارد و با قرار گیری در آن هر کسی به میزان سخاوت یزدیها در ادوار مختلف پی میبرد .

کاروانسرای شعبان

کاروانسرای شعبان در ضلع شمالی میدان و حمام و کاروانسرای بافتی ها در غرب تکیه امیرچخماق از دیگر جاذبه های این مجموعه هستند در مقابل تکیه  نیز حوض بزرگی با فواره و چند مجسمه خود نمایی می کند که به نقش و اهمیت آب و فرهنگ سقایی اشاره دارد .

مسجد امیر چخماق

مسجد امیر چخماق از دیگر جاذبه های این مجموعه است که بنا به کتیبه موجود در آن سال پایان ساخت آن را 816 هجری شمسی عنوان شده است . این مسجد که در طول 20 سال ساخت آن طول کشیده از مهمترین آثار زمان تیموریان در یزد بعد از مسجد جامع یزد قلمداد می شود.

گنبد بسیار زیبای این مسجد در ترکیب کاشی های آبی فیروزه ای و آجر کاری و همچنین آیات قرآنی بر طوقه گنبد و استفاده از آیات قرآنی بر طوقه گنبد و استفاده از آیات قرآنی به خط کوفی این گنبد  را جز خاصترین گنبدهای مساجد ایران کرده است. این میدان که یزدی ها به آن میرچخماق می گویند به عنوان یکی از میدان های اصلی شهر برای برگزاری برنامه ها و گرد همایی های مختلف استفاده می شود. یکی از پرطرفدارترین  برنامه های مذهبی که گردشگران زیادی را به سوی خود می کشاند ، مراسم نخل گردانی در ماه محرم است که هر سال با شکوه تمام برگزار می شود میدان امیر چخماق در کنار چهار راه شهدا در خیابان امام (ره) و در امتداد خیابان سلمان فارسی واقع شده است. قدمت میدان امیر چخماق اثری به جا مانده از دوره ی تیموری در قرن نهم هجری است که توسط امیر جلال الدین چخماق ، از سرداران شاهرخ تیموری ساخته شد.او پس از رسیدن به مقام حاکمیت یزد همراه با همسرش “ستی فاطمه” اقدام به ساخت مسجد جامع نو در ده “دهوک سفلی” کرد  و رو به روی آن میدانگاه وسیعی ساخت. این مسجد و میدانگاه بعد ها به مسجد امیرچخماق و میدان امیر چخماق شهرت یافتند حاکم یزد همچنین در گردا گرد میدان ، بناهای دیگر همچون آب انبار ، قناد خانه ، بازار، ، خانقاه، کاروانسرا، حمام، چاه آب سرد و … احداث کرد.

بخوانید : معرفی بهترین اقامتگاه ها در یزد

زورخانه صاحب زمان

در سمت راست امیرچخماق زورخانه صاحب زمان واقع شده که از مشهور ترین زورخانه  های ایران است. این زورخانه نتیجه تغییر کاربری از مخازن یک آب انبار قدیمی است که بعد از پیشرفت و تغییر سیستم آب رسانی بدون استفاده مانده بود. مخزن این آب انبار پس از وصل شدن اب شهری ، به مکانی متروکه تبدیل شده بود. تا اینکه پهلوان علی درهمی با توجه به قدمت و عظمت این بنا و پس از 30 سال پیگیری در سال 1378 مجوز تبدیل آن را به زورخانه از اداره اوقاف و میراث فرهنگی یزد دریافت نمود.